पाल्पा । तानसेनस्थित ऐतिहासिक रणउजीरेश्वरी भगवती मन्दिरमा हरेक वर्ष हुँदै आएको आएको भगवती रथयात्राको तयारी तीव्र भएको छ ।
यस वर्ष भदौ ११ गते मंगलवार हुने रथयात्रालाई भब्य बनाउने गरी तयारी भइरहेको भगवती गुठीका अध्यक्ष अशोककुमार महर्जनले बताउनुभयो । नेपालले अ्रग्रेजलाई युद्धमा पराजित गरी बिजय हासिल गरेको खुसीयालीमा हरेक बर्ष कृष्णजन्माष्टमीको अर्को दिन धुमधामका साथ बिजय उत्सव स्वरुप रणउजीरेश्वरी भगवतीको रथजात्रा निकाल्ने प्रचलन रहदै आएको छ । विश्वको भु–भागलाई आफ्नो मुठ्ठीमा कब्जा गरेको ब्रिटिश सम्राज्यवादलाई समेत नेपालले पराजित गरेको सम्झनामा पाल्पामा बिजय उत्सव स्वरुप सो जात्रा निकालि“दै आएको छ । तत्कालीन समयमा नेपाली सेनाले चलाएको उक्त विजयी जात्रा हालसम्म आइपुग्दा पाल्पाको सबैभन्दा ठुलो पर्व र जात्राको रुपमा परिचित भएको छ । कर्णेल उजीर सिंह थापाले वि.सं. १८७६ मा निर्माण गरेको रथलाई नै हाल सम्म विजय जात्राको रुपमा संचालन गरिदै आइएको हो ।
अंग्रेज संगको युद्धमा जानु अघि तत्कालीन प्रशासक उजिर सिंह थापाले आफूले युद्धमा विजयी प्राप्त गरेमा तानसेनमा भगवतीको ठुलो मन्दिर बनाउने र प्रत्येक वर्ष बिजय जात्रा संचालन गरेर भगवतीको महिमा फैलाउने भाकल गरेको इतिहासमा उल्लेख छ । राष्ट्रको जित भएको अवसरमा यस जात्रालाई राष्ट्रिय जात्राको रुपमा पनि लिइन्छ ।
लडाइ चलिरहेको समयमै अमर सिंह थापाको मृत्यु भएपछि गोर्खाली प्रशासकको रुपमा पाल्पामा उजिर सिंह थापा नियुक्त भएका थिए । थापाले अग्रेज संगको युद्धमा बुटवलको जितगढी लगायतको क्षेत्रमा बिजय हासिल गरेको स्वरुप पाल्पामा भगवती जात्रा मनाउन थालिएको किंम्वदन्तीमा उल्लेख छ । यो दिनलाई पाल्पाको एउटा महत्वपूर्ण पर्वको रुपमा समेत लिइन्छ ।
यता पानी चुहिने भएपछि त्रिपाल लगाएर राखिएको मन्दिरको पुर्ननिर्माणको लागि ब्यवस्थापन समितिले पहल गरेको छ ।
वि.स. १९९० को भूकम्पअघिकै स्वरुपमा भगवती मन्दिर बनाउने तयारी गरिएको मन्दिर व्यवस्थापन समितिले जनाएको छ । १९९० को भुकम्पअघि तीन तले रहेको भगवती मन्दिर भुकम्पले भत्काएपछि दुई तले बनाइएको थियो । मन्दिरको अवस्था जीर्ण भएका कारण पुन मन्दिर निर्माण गर्ने र उक्त मन्दिर तीन तले बनाउने तयारी भइरहेको अध्यक्ष महर्जनले बतायउनुभयो ।
मन्दिर तीन तले बनाउन डिजाइन र स्टमेटको काम सम्पन्न भई बिभिन्न निकायहरुसँग बजेट माग गर्ने काम भइरहेको अध्यक्ष महर्जनले बताउनुभयो । जीर्ण भएको दुई तले मन्दिर भत्काएर पुरानै तीन तले स्वरुपमा बनाउन चार करोड लागत लाग्ने अनुमान गरिएको छ ।
वि.स. १८७१/०७२ मा नेपाल–अंग्र्रेज युद्धमा नेपाली फौज विजय भएपछि तत्कालिन कर्णेल उजिरसिंह थापाको निर्देशनमा तीन तले मन्दिर बनाइएको थियो । नेपाल– अंग्रेज युद्धमा विजयी हासिल गरे आफूले ठूलो मन्दिर बनाउने र भगवतीको महिमा फैलाउने कर्णेल थापाले भाँकल गर्नुभएको थियो ।
