पाल्पा । बगनासकाली गाउँपालिकाको पहिचानको रुपमा रहेको बगनासे साँचो सार्वजनिक तथा वितरण कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ ।

केही वर्ष अघिसम्म पाल्पा र आसपासका जिल्लामा निकै प्रचलनमा रहेको बगनासे साँचो (चावी) उद्योगहरु उचित बजारीकरणको अभावमा बन्द हुने अवस्थामा पुगेपछि बगनासकाली गाउँपालिकाको आर्थिक वर्ष २०८०/०८१मा दलित समन्वय समितिका लागि बिनियोजित रु २ लाखबाट साँचो उत्पादन गरी बितरण गरिएको हो ।

बगनासकाली गाउँपालिका–९ चापपानीको बगनासका गाउँलेहरुकै लगानी र क्रियाशीलतामा २०१२ देखि देखि निरन्तर निर्माण हुँदै आएको बगनासे साचो २०५० सालसम्म पाल्पा सहित स्याङजा, गुल्मी, अर्घाखाची, नवलपरासी, कास्की लगायतका जिल्लाहरुमा निकै लोकप्रिय रहेको थियो । बजारमा सस्तो र छुट्क्याइलो किसिमका साँचाहरु आएपछि बगनासे साचो ओझेलमा परेको थियो । यो सांचो क्यू लक पानाको भएको हुनाले यसलाई पाल्पाली क्युलक समेत भनेर पनि चिनिन्छ ।

स्थानीय उद्यमी खुम बहादुर बिश्वकर्माले उक्त साँचोहरु निर्माण गर्नुभएको हो । प्रारम्भिक रुपमा प्रति साँचो ८ सय ५० रुपैयाँका दरले २ सय २२ वटा साँचो निर्माण गरिएको दलित समन्वय समितिका संयोजक तेजप्रसाद रसाइलीले बताउनुभयो । फलाम रातो हुने गरि आगोमा वा आरनमा तताईन्छ कुनै सहयोगी औजारको माध्यमबाट समातेर निश्चित आकार बनाउने गरि पातलो बनाईन्छ र चापीको आकार बनाई आवश्यक साम्रागी मिलाई चापी निमार्ण गरिन्छ । साँचोको माथिल्लो भागको डण्डी रहेको र जुन डण्डी एक साइड खुल्ने र अर्को साइड घुमाउन मिल्ने डण्डी रहेको छ । डण्डीलाई प्वाल भित्र राखेर साँचोको तल्लो भागमा चावीले खोल्न र बन्द गर्न सकिने उहाँले बताउनुभयो ।साँचो बिग्रिएपनि पुनः प्रयोगमा ल्याउन सकिने र चावी हराए पनि फेरी बनाउन सकिने यसको विशेषता हो । अहिले बजारमा पाइने साचोहरु भन्दा यो साचो कैयौ गुणा बलियो हुने उहाँले बताउनुभयो ।

राणाकालिन समय देखि पाल्पाको बगनासमा उत्पादन गरिएको साँचोको प्रयोगमा आएको नेपालकै सबैभन्दा पुराना पेशा र व्यवसाय रुपमा संचालन हुदै आएको यस स्थानमा राणाकालीन समय देखिनै सक्षम कालीगढको बाहुल्य र परम्परागत सीपको विकास भएको प्रमाणहरुसमेत भेटिने गरेको जानकारहरुको भनाई छ ।

साँचो सार्वजनिक गर्दै बगनासकाली गाउँपालिका अध्यक्ष सरस्वती चिदीले यो साँचो पुरानो पुस्तादेखि बन्दै आएको र बगनासकालीको पहिचानको रुपमा रहेको बताउनुभयो । उहाँले यसरी निर्माण गरिएको साँचोहरु बगनासकाली गाउँपालिका भित्रका कार्यालयहरुमा प्रयोग गर्ने गरी तयारी गरिएको बताउनुभयो । अध्यक्ष चिदीले साँचो निर्माण र बजारीकरणले स्थानीय उद्यमशीलताको विकासका साथै बगनासकालीको पहिचान बढाउन पनि मद्दत गर्ने बताउनुभयो । दलित समन्वय समिति बगनासकाली सचिव गणेश नेपालीले यो साँचो बगनासकालीलाई देश बिदेशमा चिनाउने राम्रो माध्यम हुने बताउनुभयो । प्रेस चौतारी नेपालका केन्द्रीय सदस्य मिलन बिश्वकर्माले बगनासकाली गाउँपालिकाले साँचो ब्यवसायिक निर्माण र बजारीकरणमा सहयोग गर्नुपर्ने बताउनुभयो ।

दलित समन्वय समितिका प्रतिनिधि सीता. विकले बगनासे साँचोको पहिलेदेखि नै चर्चा भएपनि गाउँपालिकाले औपचारिक कार्यक्रमसहित प्रचारप्रसार गर्नुले पालिकाको पहिचान बढ्ने बताउनुभयो । गाउँपालिकाका अध्यक्ष सरस्वती दर्लामी चिदीको प्रमुख आतिथ्यता र समितिका संयोजक तेजप्रसाद रसाइलीको अध्यक्षता र सहायक महिला विकास निरीक्षक धन कुमारी रानाको सञ्चालनमा कार्यक्रम चलेको थियो । कार्यक्रममा जनप्रतिनिधि, सञ्चारकर्मी, विभिन्न विषयगत शाखाप्रमुखलाई मायाको चिनोस्वरुप बगनासे साँचो प्रदान गरिएको थियो ।

पाल्पा । पाल्पाको धार्मिकस्थल रम्भादेवी मन्दीर नजिकै नाचनडाँडामा भदौ १० गते रम्भादेवी सांँस्कृतिक महोत्सवको तयारी गरिएको छ ।

कृष्ण जन्माष्टमीका दिन पहिले ठूलो मेला लाग्ने यो स्थानमा पछिल्लो समय जनसहभागीता घट्दै गएपछि यहाँको चहलपहल वृद्धि गर्न महोत्सव आयोजना गर्न लागिएको हो । सहयात्रा नेपालको आयोजना र रम्भा पर्यटन विकास प्रतिष्ठानको सहआयोजनामा हुन लागेको महोत्सवमा स्थानीय मौलिक कला संस्कृतिसँगै चर्चित तथा लोकप्रिय राष्ट्रिय कलाकारहरुको पनि प्रस्तुती रहने महोत्सवका संयोजक तथा बरिष्ठ कलाकार दुर्गा रायमाझीले जानकारी दिनुभयो ।

पाल्पाको रम्भा गाँउपालिका–५ ताँहुमा रहेको रम्भादेवी मन्दीर नजिकमा हुने महोत्सवका लागि रम्भा गाउँपालिकासँगै पाल्पाका सबै स्थानीय तह र जनप्रतिनिधिले सहयोग गर्ने प्रतिवद्धता जनाएको संयोजक रायमाझीले बताए । रम्भादेवीको आस्था राख्ने देश तथा विदेशमा रहेका सबैलाई महोत्सवमा सहभागी हुन वा योगदान पुर्याउन आग्रह गरिएको छ ।

यस क्षेत्रको आस्थाको केन्द्रको रुपमा रहेको रम्भादेवी मन्दीर रहेको ठाउँलाई रम्भा पानी पनि भन्ने गरिन्छ । त्रेता युगमा भगवान् राम र सीता मुक्तिनाथको यात्रा गर्ने क्रममा रामपुर हुँदै राम्दी जाँदा त्यही जङगलमा आइपुग्दा सीतालाई पानी प्यास लागेको र पानी खोज्दा कतै नभेटेपछि रामले वाणले हानेर पानी उत्पन्न गरेको हुनाले रामवाण पानी, रामवाण पानी भन्दा भन्दै रम्भापानी नाम रहन गएको किंवदन्ती छ ।

यहाँ पुग्न सिद्धार्थ राजमार्गको आर्यभन्ज्याङदेखि १५ किलोमिटर दुरी तय गर्नुपर्छ । ताँहु बजारवाट २ किलोमिटर उत्तरमा रहेको नाचनडाँडा नजिकै रम्भादेवीको मन्दिर छ । रम्भादेवीको भाकल गरेमा मागेको वा चिताएको पुग्छ भन्ने जनविश्वासले भाकल गर्ने र भाकल पुरा भएपछि भाकल गरे अनुसार भेटी, फूलपाती, अक्षता, ध्वजा, लिंगा, रोट वा पञ्चवली दिने चलन रही आएको छ । तर पछिल्लो समय प्रचार प्रसारको कमिले यहाँ आउनेहरुको संख्या घट्दै गएको छ । रम्भादेवी मन्दिर र यहाँ लाग्ने मेलाको महत्व पुनःस्थापित गर्ने उद्देश्यले महोत्सव आयोजना गर्न लागिएको हो ।

झण्डै एक दशकदेखि नै रम्भादेवी मन्दिरमा महोत्सव आयोजना गर्ने छलफल चलेपनि हुन सकेको थिएन । सबैको साथ, सहयोग र उत्साह बढेकाले महोत्सव फलदायी हुने संयोजक रायमाझीले बताउनुभयो । महोत्सवले विगतदेखि चल्दै आएको धार्मिक आस्था तथा कला संस्कृतिको संरक्षण र सम्वद्र्धन गर्न, कृष्णाष्टमीको महत्व र धार्मिक आस्था बृद्धि गर्न, रम्भादेवी मन्दिरको धार्मिक तथा पर्यटकीय दृष्टिले प्रचारप्रसार भई धार्मिक पर्यटकहरुको संख्या बढाउन सहयोग पुग्ने विश्वास लिइएको छ ।

सहयात्रा नेपाल नेपाली मौलिक लोककला, सँंस्कृति, गीत, संगीत आदिको विकास र प्रवद्र्धनका लागि स्थापित भएको हो । सांस्कृतिक नेपाल अभियान अन्तर्गत पाल्पालाई सांस्कृतिक पाल्पाको रुपमा चिनाउने गरी यस्तै अन्य मेला महोत्सव तथा विविध कार्यक्रमहरुको आयोजना गर्न लागेको संस्थाका अध्यक्ष रायमाझीले बताउनुभयो । कला, संस्कृति र संगीतका क्षेत्रमा लामो समयदेखि कृयाशील विज्ञ, अनुभवी र अभ्यासकर्ताहरुको सामूहिक पहलमा सहयात्रा नेपालको स्थापना भएको हो । संस्थाले विज्ञ र अनुभवीहरुको सम्मान तथा उहाँहरुको संरक्षकत्वमा नव स्रष्टाहरुलाई उत्प्रेरित गर्दै कला, संस्कृति र संगीतसँग सम्वन्धित नीतिगत वकालत, अध्ययन, अनुसन्धान, अभिलेखीकरण र प्रवर्धनात्मक कामहरु गर्ने उद्देश्य राखेको अध्यक्ष रायमाझीले बताउनुभयो ।